Witamina A – niedobór i nadmiar
Witaminy dzielą się na rozpuszczalne w tłuszczach i rozpuszczalne w wodzie. Nadmiar witamin rozpuszczalnych w wodzie (witaminy z grupy B, niacyna, kwas foliowy, kwas pantotenowy, biotyna, witamina C) jest wydalany z moczem, więc nie grozi nam przedawkowanie. Witaminy rozpuszczane w tłuszczach (witamina A, E, D, K) mogą być magazynowane w organizmie i trzeba bardziej uważać, by ich nie przedawkować.
Witamina A to inaczej retinol, akseroftol. Jej prowitaminą są beta-karoten i inne karotenoidy, które organizm zmienia w aktywną witaminę. Możemy ją znaleźć w: rybach morskich, tuńczyku, śledziach, sardynkach, tranie rybim, wątróbce wołowej, maśle, sałatkach, mleku i przetworach mlecznych, jajkach, marchewce, dyni, papryce, pomidorach, jarmuż, sałacie, szpinaku, zielony groszku, warzywach liściastych, boćwina, brzoskwini, mango i pietruszce. Dzienna zalecana dawka dla dorosłej osoby to 700–900 µg.
Karotenoidy są w produktach roślinnych, zwłaszcza beta-karoten, który ulega w wątrobie przemianie w witaminę A. Największe ilości beta-karotenu występują w warzywach i owocach o barwie czerwonej, pomarańczowej oraz ciemnozielonej (marchew, brokuły, natka pietruszki, szpinak, koperek, czerwona papryka, dynia, morele, brzoskwinie, śliwki). Pamiętaj, produkty bogate w witaminę A i beta-karoten należy spożywać wraz z produktami tłustymi. W innym przypadku organizm jej nie przyswoi, ponieważ witamina A rozpuszcza się w tłuszczach.
Podstawową funkcją witaminy A jest jej udział w prawidłowym procesie widzenia. Jest ona składnikiem białka fotoreceptorowego (rodopsyny) zlokalizowanego w komórkach pręcikowych siatkówki oka. Retinol utlenia się pod wpływem odpowiedniego enzymu w trans-retinal, który przekształcany jest w cisretinal. Cis-retinal w siatkówce oka wraz z opsyną tworzy
białko rodopsynę, światłoczuły barwnik, znajdujący się w pręcikach siatkówki oka. Transretinal uczestniczy ponadto w powstawaniu impulsu nerwowego w komórkach światłoczułych
receptora. Witamina A tym samym zapobiega kurzej ślepocie, osłabieniu wzroku, pomaga w leczeniu wielu chorób oczu.
Pełni ważną rolę w podziałach i różnicowaniu komórek (w tym komórek rozrodczych) oraz zapewnia ich prawidłową funkcję i strukturę. Jest ona także niezbędna w procesie dojrzewania i różnicowania komórek układu immunologicznego (m.in. limfocytów, monocytów i neutrofili). β-karoten, będący prekursorem witaminy A, wykazuje właściwości przeciwutleniające. Oznacza to, że chroni on komórki i tkanki przed szkodliwym działaniem nadmiernych ilości wolnych rodników tlenowych.
Witamina A wpływa na nawilżenie skóry oraz na normalizację działania gruczołów łojowych. Jej niedobór objawia się charakterystycznym wysuszeniem skóry, jej rogowaceniem, łuszczeniem się naskórka. Bierze udział w procesach rozrodczych, aktywuje wzrost młodych organizmów i korzystnie wpływa na rozwój embrionalny. Ułatwia gojenie ran, uczestniczy w procesach podziałów komórkowych, wspomaga procesy syntezy hormonów steroidowych oraz pobudza wytwarzanie czerwonych krwinek w szpiku kostnym. Jej obecność jest konieczna, by utrzymać ciągłość błon śluzowych w przewodzie pokarmowym, układzie oddechowym i moczowo-płciowym. Witamina A chroni błony śluzowe (w tym przewodu pokarmowego i moczowego), skórę, oczy, paznokcie i włosy. Ma również wpływ na rozwój zębów i kości, ale przede wszystkim odpowiada za jakość wzroku. W niedoborach występuje wysuszenie tych tkanek, możliwe są też trądzik, zapalenie zatok czy zapalenie dróg oddechowych. Beta-karoten może być spożywany w dowolnych ilościach (czasami pojawia się pomarańczowy kolor skóry), natomiast przedawkowanie retinolu wiąże się z poważniejszymi objawami.
Witamina A :
– zapewnia nam prawidłowe widzenie
– odpowiedzialna jest za wzrost i ogólny rozwój organizmu
– sprzyja tworzeniu kości
– wpływa na prawidłowy rozwój, funkcjonowanie skóry
– wzmacnia odporność
– wspiera metabolizm tłuszczów
– stymuluje błony śluzowe do produkcji śluzu.
Niedobór A może być przyczyną:
– zaburzeń widzenia, w tym kurzej ślepoty
– problemów skórnych
– zahamowania wzrostu u dzieci
– niepłodności.
Nadmiar A powoduje:
– utratę apetytu
– bóle kostno-stawowe
– uszkodzenie tkanek
– bóle głowy
– wypadanie włosów
– łamliwość paznokci
– wady rozwojowe płodu.
Nadmierne dawki witaminy A mogą gromadzić się w tkankach, powodując groźne dla zdrowia uszkodzenia. W przypadku nadmiernego zażywania witaminy A w okresie ciąży może dojść do nieodwracalnego uszkodzenia płodu. Kobiety w ciąży i te, które mogą zajść w ciążę, powinny również uważać na wszystkie kosmetyki zawierające retinol, ponieważ wchłania się on przez skórę. Beta-karoten w dawkach ponad 20 mg/dzień u osób palących może być rakotwórczy.
Kosmetyki zawierające witaminę A przeznaczone są do pielęgnacji skóry suchej i starzejącej się. Wyniki wielu badań potwierdziły skuteczność miejscowego stosowania retinoidów, tretinoiny i izotretinoiny, w łagodzeniu efektów starzenia skóry związanego z wiekiem. Rezultatem ich stosowania było spłycenie bruzd i zmarszczek oraz rozjaśnienie plam soczewicowatych oraz przebarwień.
Źródło:
